Ćwiczenia dla uczniów z dysleksją

Przykładowe ćwiczenia doskonalące percepcję słuchową dla uczniów z dysleksją rozwojową typu słuchowego lub słuchowo-wzrokowego i dzieci z dysfunkcją wzroku.

Ćwiczenia doskonalące percepcję słuchową (ogólne)

Swobodne rozmowy z dzieckiem.
Opowiadanie historyjek obrazkowych/ w przypadku dzieci niewidomych opowiadanie historyjek zawierające elementy znajdujące się na ilustracjach wypukłych np. zwierzęta/. Wymyślanie początku lub zakończenia bajek. Opowiadanie własnymi słowami treści usłyszanych historyjek.
Określanie źródła dźwięku.
Rozpoznawanie dźwięków otaczającego świata. Dźwięków wydawanych przez instrumenty. Wysokości poszczególnych dźwięków.
Wystukiwanie podanych rytmów (dla uczniów niewidomych za pomocą wypukłych elementów np. kropek, kwadratów, prostokątów) np. II III II IIII I.
Tworzenie i zapisywanie własnych rytmów.
Odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych np. z klocków. Określamy długość dźwięku poszczególnego klocka i układamy z nich rytm, który dziecko odtwarza.
Nauka na pamięć wierszyków, piosenek i rymowanek. Prezentowanie ich w sprzyjających warunkach.
Rozwiązywanie i układanie zagadek.
Układanie rymowanek i wierszyków.

Ćwiczenia doskonalące słuchową analizę i syntezę sylabową wyrazów

Najprostsze z zabaw dla dzieci młodszych (najczęściej edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna) polegające na podziale podanych wyrazów na sylaby np. ma-ma. Pomocne bywa wyklaskiwanie, podkładanie ręki pod brodę w celu wyodrębnienia sylaby.
Określanie ilości sylab w wyrazie np. te- le- wi- zor – 4 sylaby. Nie pozwalamy uczniom na zapis wyrazów. Ważne jest stopniowanie trudności , rozpoczynamy od wyrazów dwusylabowych.
Tworzenie nowych wyrazów poprzez dodanie lub odcięcie sylaby np. tam-tamuje - zatamuje.
Określanie umiejscowienia danej sylaby w wyrazie (na początku, w środku, na końcu), np. kra-tka, bu- łe- czka, pił-ka. Dla uczniów starszych (gimnazjum)można to ćwiczenie zmodyfikować używając wyrazów bezsensownych (nie posiadających żadnego znaczenia).
Tworzenie wyrazów rozpoczynających się, zawierających w środku lub kończących się na podaną sylabę.
Określanie ilości podanych sylab w tekstach np. Posłuchaj i wskaż ile razy w tekście występuje sylaba "dwa".

Lew Nikodem miał dużą nadwagę, zdobył się więc na odwagę i postanowił schudnąć dwadzieścia dwa kilogramy.
Nie pozwalamy uczniom na zapis tekstu lub wyrazów, w których występują poszukiwane sylaby - ważne aby analiza sylabowa dokonała się wyłącznie przy udziale kanału słuchowego.

Stopniowanie trudności polega na stosowaniu bardziej rozbudowanych i zawierających więcej szukanych sylab tekstów oraz szybkości odczytu.

Tworzenie ciągów wyrazów rozpoczynających się od ostatniej sylaby poprzedniego słowa np.
Koteczek- czekam-amunicja.
Dobieranie par wyrazów rymujących się (kończących tą samą sylabą) np. raczkuje – rokuje.
Tworzenie rymu do podanego wyrazu np. mak – rak.
Tworzenie wyrazów z podanych sylab np. kra, sol, pa, lu, ra, ta- parasol, lupa, krata, rata, lura.
Szyfrowanie wiadomości. Ćwiczenie polega na dodawaniu określonej sylaby np. "ka" przed każdą sylabą danego wyrazu np. ketekalekafon – telefon. Zwiększając trudność szyfrujemy całe zdania lub używamy zmodyfikowanej wersji szyfru "GA-DE-RY-PO-LU-KI" np. pierwszy wyraz szyfrujemy dodając sylaby "a", drugi "de" itp., lub do pierwszej sylaby wyrazu dodajemy sylabę "ga", do drugiej "de" itd.
Śpiewanie wyrazów i zdań sylabami.

Ćwiczenia doskonalące słuchową analizę i syntezę wyrazową

Określanie ilości wyrazów w zdaniu.
Policz ile wyrazów mieści się w tym zdaniu: moja ulubiona pora roku to lato /6/.
Tworzenie zdań z podanych wyrazów.
Ułóż zdanie z podanych wyrazów: książka, kolega, jej, zapomniała, mała, Gabrysia, pomógł – Mała Gabrysia zapomniała książki, pomógł jej kolega.
Określanie ilości podanych wyrazów w odczytanym tekście np. "lew"- lew ukrył się w szafce pod zlewozmywakiem/2/.
Uzupełnianie zdań o brakujące wyrazy np. Ania i Ola kupiły w sklepie owocowe……../lody/.
Rozwiązywanie i układanie zagadek, np. czerwony, zielony lub niebieski, piszesz nim w zeszycie /długopis/.

Ćwiczenia doskonalące analizę i syntezę głoskową i literową wyrazów

Łączenie głosek w sylaby, a później w słowa np. m- a-m-a , ma-ma, mama.
Rozdzielanie wyrazów na głoski lub litery np. liść – l-i-ś-ć.
Określanie położenia danej głoski lub litery z wyrazie ( w nagłosie, śródgłosie, wygłosie).
Wymyślanie wyrazów zawierających daną głoskę lub literę na początku, w środku lub na końcu wyrazu.
Kojarzenie głoski z literą (głoskę słyszymy, litera – graficzny obraz głoski, np. słowo "uszko" to 4 głoski: u-sz-k-o, ale 5 liter: u-s-z-k-o).
Wskazywanie podobieństw i różnic w wyrazach np. tam – tom , sam –mam itp.
Różnicowanie wyrazów podobnych, różniących się głoskami opozycyjnymi (np. data – tata.
Tworzenie ciągów wyrazów rozpoczynających się na ostatnią literę podanego wyrazu np. bigos- sanki – igliwie – ekran – narty.
Określanie częstotliwości występowania określonej głoski w zdaniu np. "k" – Lord Karginelli wydobył z kieszeni kwit kontroli dworskich dorożek /6/. Należy pamiętać o tym, że ćwiczenie powinno zostać wykonane bez zapisywania wyrazów lub zdań, wykorzystując jedynie kanał słuchowy.
Różnicowanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych (b-p, d-t, g-k itp.).